Sport może mianowicie przyczynić się do tworzenia miejsc pracy oraz do wzrostu i
ożywienia gospodarczego, zwłaszcza na słabo rozwiniętych obszarach. Działania sportowe
nienastawione na zysk, przyczyniające się do spójności społecznej i integracji słabszych
społecznie grup mogą być uważane za usługi socjalne użyteczności publicznej.
.............................................
Sport dotyczy wszystkich obywateli, niezależnie od płci, rasy, wieku, stopnia sprawności,
religii i wyznania, orientacji seksualnej i sytuacji społecznej czy ekonomicznej. Komisja
wielokrotnie potępiała wszelkie przejawy rasizmu i ksenofobii, które nie są zgodne z
wartościami UE.
.............................................
Dzięki konkretnym działaniom sport jest skutecznym środkiem propagującym
edukację, zdrowie, dialog międzykulturowy, rozwój i pokój.
25) Komisja będzie zachęcać wykorzystanie sportu jako środka w swojej
polityce rozwoju. W szczególności Komisja zamierza:
Propagować sport i wychowanie fizyczne jako podstawowe elementy wychowania
wysokiej jakości i jako sposób uatrakcyjnienia szkoły i zwiększenia
obecności na zajęciach;
Skierować wysiłki na poprawę dostępu dziewcząt i kobiet do wychowania
fizycznego i sportu, aby pomóc im w zdobyciu pewności siebie, usprawnić ich integrację w
społeczeństwie, przezwyciężyć uprzedzenia i propagować zdrowy tryb życia
oraz dostęp kobiet do kształcenia;
Wspierać propagowanie zdrowia i kampanie zwiększające świadomość przez
sport. Unia Europejska włączy sport w swoją politykę rozwoju, starając się stworzyć
synergie z już istniejącymi programami ONZ, państw członkowskich, władz lokalnych i organów
prywatnych. Będzie prowadzić działania uzupełniające lub innowacyjne
odnośnie do istniejących programów i działań.
.............................................
Komisja zwróci szczególną uwagę na sektor sportu przy:
27) wdrażaniu przedstawionego ostatnio komunikatu w sprawie migracji o
charakterze cyrkulacyjnym i partnerstwa na rzecz mobilności z państwami trzecimi;
28) opracowaniu zharmonizowanych planów przyjmowania różnych kategorii
obywateli państw trzecich dla celów gospodarczych, opierając się na planie polityki w
dziedzinie legalnej migracji (2005 r.).

3. GOSPODARCZY WYMIAR SPORTU
Sport jest sektorem dynamicznym i wciąż zyskującym na znaczeniu, który może
przyczynić się do realizacji celów lizbońskich przyspieszenia wzrostu gospodarczego i
tworzenia miejsc pracy, a jego wpływ na makroekonomię jest niedoceniany. Może on służyć za
narzędzie rozwoju lokalnego i regionalnego, gospodarczej regeneracji miast lub rozwoju
terenów wiejskich. Sport oddziałuje synergicznie z turystyką i może pobudzać
podnoszenie standardu infrastruktury oraz pojawianie się nowych partnerstw finansujących sport i
obiekty rekreacyjne.
.............................................
Z drugiej strony, pomimo ogólnego gospodarczego znaczenia sportu, duża część
wydarzeń sportowych ma miejsce w ośrodkach nienastawionych na zysk, z których wiele
zależnych jest od pomocy państwa, aby zapewnić dostęp do sportu wszystkim obywatelom.
3.1 Ku polityce sportowej opartej na faktach
Rozpoczęcie działań politycznych i zwiększonej współpracy w zakresie sportu
na szczeblu UE musi być poparte solidną wiedzą. Należy poprawić jakość i porównywalność
danych, aby doprowadzić do lepszego strategicznego planowania i podejmowania decyzji
politycznych w zakresie sportu. Zainteresowane podmioty rządowe i pozarządowe wzywały wielokrotnie Komisję
do utworzenia europejskiej statystycznej definicji sportu i skoordynowania
wysiłków, aby na tej podstawie wytwarzać statystyki sportowe i związane ze sportem.
3.2 Zapewnienie finansowania sportu ze środków publicznych
Organizacje sportowe mają wiele źródeł dochodów, w tym składki klubowe i
wpływy ze sprzedaży biletów, reklamy i sponsoringu, praw medialnych, redystrybucji
dochodów w federacjach sportowych, z używania artykułów promocyjnych oraz finansowanie
ze środków publicznych itd. Jednakże niektóre organizacje mają znacznie lepszy dostęp
do środków z sektora prywatnego niż inne, nawet jeśli w niektórych przypadkach
ustanowiony jest dobrze działający system redystrybucji. W sporcie na poziomie najbliższym
obywatelom równe szanse i otwarty dostęp do uprawiania sportu może być jedynie zapewniony
przez silne zaangażowanie władz publicznych. Komisja rozumie znaczenie pomocy publicznej
dla sportu na poziomie najbliższym obywatelom i sportu dla wszystkich i popiera taką
pomoc, pod warunkiem, że jest ona przyznawana zgodnie z prawem wspólnotowym.
.............................................
37) Aby wspomóc refleksję nad sposobem finansowania sportu Komisja
przeprowadzi niezależne badania na temat finansowania sportu na poziomie najbliższym
obywatelom i sportu dla wszystkich w państwach członkowskich, zarówno ze środków
publicznych jak i prywatnych, oraz nad wpływem zmian zachodzących w tej dziedzinie.
.............................................
38) Biorąc pod uwagę znaczną rolę społeczną sportu, oraz jego silne
zakorzenienie w rzeczywistości lokalnej, Komisja bronić będzie utrzymania istniejących
możliwości zmniejszonych stawek VAT na sport.

4. ORGANIZACJA SPORTU
W debacie politycznej na temat sportu w Europie często przywiązuje się dużą
wagę do tak zwanego "europejskiego modelu sportu". Komisja uważa, że należy propagować
pewne wartości i tradycje europejskiego sportu. Jednakże w obliczu różnorodności i
złożoności europejskich struktur sportu uważa, że próba określenia jednego modelu
organizacji sportu w Europie jest nierealistyczna. Ponadto podobna sytuacja gospodarcza i
społeczna w większości państw członkowskich (zwiększająca się komercjalizacja, trudności z
finansowaniem ze środków publicznych, zwiększająca się liczba uczestników oraz zastój w
rozwoju wolontariatu) spowodowała powstanie nowych wyzwań dla organizacji sportu w
Europie.
Pojawienie się nowych podmiotów (uczestników działających poza zorganizowanymi
dyscyplinami, zawodowe kluby sportowe itp.) stawia nowe pytania związane z
dobrym zarządzaniem, demokracją i reprezentowaniem interesów w ruchu sportowym.
Komisja może odegrać ważną rolę w zachęcaniu do dzielenia się najlepszymi
praktykami w zarządzaniu sportem. Może również być pomocna w stworzeniu wspólnego zbioru
zasad dobrego zarządzania w sporcie, takich jak przejrzystość, demokracja,
odpowiedzialność oraz reprezentacja stron uczestniczących (stowarzyszeń, federacji, zawodników,
klubów, lig, kibiców itp.). Realizując to zadanie, Komisja będzie się opierała na
wcześniejszych pracach7.
Należy również zwrócić uwagę na odpowiednią reprezentację kobiet na
stanowiskach zarządzających i kierowniczych.

Komisja uznaje autonomię organizacji sportowych oraz struktur
reprezentacyjnych (takich jak ligi sportowe). Ponadto uznaje również, że zarządzanie leży głównie w gestii
organów zarządzających sportem oraz, w pewnym zakresie, państw członkowskich i
partnerów społecznych. Niemniej dialog prowadzony z organizacjami sportowymi zwrócił
uwagę Komisji na pewne dziedziny, co do których wyraża ona swoje zdanie poniżej.
Komisja stoi na stanowisku, że większość kwestii może zostać rozwiązana poprzez
samoregulację uwzględniającą dobre praktyki zarządzania, przy przestrzeganiu prawa
unijnego. Jest gotowa do odegrania roli instytucji ułatwiającej rozwiązanie tych kwestii lub w
razie potrzeby do podjęcia odpowiednich działań.
.............................................
Orzecznictwo sądów europejskich oraz decyzje Komisji Europejskiej wskazują,
że specyfika sportu jest uznawana i uwzględniana. Orzecznictwo i decyzje zawierają
również wytyczne dotyczące zastosowania prawa unijnego w dziedzinie sportu. Zgodnie z
ustalonym orzecznictwem, specyfika sportu w dalszym ciągu będzie uznawana, jednakże
nie może być ona skonstruowana w sposób umożliwiający wyłączenie tej dziedziny z
zastosowania prawa UE.
Jak opisano szczegółowo w dokumencie roboczym Komisji i załącznikach do
niego, istnieją organizacyjne zasady sportowe - oparte na zgodnych z prawem celach - które
najprawdopodobniej nie naruszają przepisów Traktatu WE związanych z
przeciwdziałaniem praktykom ograniczającym konkurencję pod warunkiem, że ich skutki
antykonkurencyjne, o ile takie istnieją, są właściwe realizowanym celom i do nich proporcjonalne.
Przykładem tego rodzaju zasad są "zasady gry" (np. zasady regulujące długość meczy lub
liczbę zawodników na boisku), zasady dotyczące kryteriów selekcji do zawodów sportowych,
zasady obowiązujące "na własnym i na cudzym boisku", zasady zapobiegające
wielostronnej własności w zawodach klubowych, zasady dotyczące składu kadr narodowych,
zasady antydopingowe oraz zasady dotyczące okresów transferu.
Jednakże jeżeli chodzi o regulacyjne aspekty sportu, ocenę zgodności zasad
sportowych zprawem konkurencji UE można przeprowadzić jedynie w odniesieniu do
poszczególnych przypadków, co zostało ostatnio potwierdzone w orzeczeniu Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Meca-Medina8. W tym przypadku Trybunał wyjaśnił
dokładnie jaki jest wpływ prawa UE na zasady sportowe. Trybunał odrzucił pojęcie
"zasad czysto sportowych" jako nie posiadające związku z kwestią stosowalności unijnych
zasad konkurencyjności w sektorze sportowym.
Trybunał uznał, że specyfikę sportu należy uwzględnić w sensie skutków
restrykcyjnych, tzn restrykcyjne skutki wpływające na konkurencyjność i będące częścią
organizacji oraz odpowiedniego prowadzenia danej dyscypliny sportu konkurencyjnego nie
naruszają unijnych zasad konkurencyjności pod warunkiem, że skutki te są proporcjonalne do
zgodnego z prawem i prawdziwie sportowego celu, który zamierza zrealizować dana strona.
Konieczność sprawdzenia pod kątem proporcjonalności zakłada potrzebę uwzględnienia
indywidualnych okoliczności każdego przypadku. Nie umożliwia ona formułowania ogólnych
wytycznych w sprawie stosowania prawa konkurencyjności w sektorze sportu.
.............................................
4.7 Systemy licencji dla klubów sportowych
Komisja uznaje przydatność skutecznych systemów licencyjnych dla zawodowych
klubów sportowych na poziomie europejskim i krajowym jako narzędzia propagowania
dobrego zarządzania w sporcie. Systemy licencji mają ogólnie na celu zapewnienie, że
kluby sportowe będą przestrzegały tych samych podstawowych przepisów dotyczących
zarządzania finansowego i przejrzystości, jednakże mogą również objąć przepisy dotyczące
dyskryminacji, przemocy, ochrony nieletnich i treningów.
.............................................
5. DALSZE DZIAŁANIA
Komisja będzie prowadzić dalsze działania związane z inicjatywami
przedstawionymi w Bałej księdze poprzez wdrożenie zorganizowanego dialogu z podmiotami
działającymi w ektorze sportu, poprzez współpracę z państwami członkowskimi oraz
propagowanie dialogu połecznego w sektorze sportu.
.............................................
6. PODSUMOWANIE
Biała księga na temat sportu zawiera szereg działań, które zostaną wdrożone
lub będą spierane przez Komisję Europejską. Zebrane, działania te tworzą plan
działania "Pierre de Cubertin", który będzie służył jako wytyczna dla Komisji w prowadzeniu
działań wiązanych ze sportem w ciągu najbliższych lat.

___________________________________________
Europejski model sportu w aspekcie prawnym
Andrzej Mazurek
Europejski model sportu w aspekcie funkcjonalnych rozwiązań
opiera się na prawodawstwie lokalnym (poszczególnych państwa) oraz na
wewnętrznych regulacjach federacjach sportowych. Brak jest międzynarodowych
umów międzypaństwowych regulujących strukturę zarządzania sportem. Umowy
międzynarodowe dotykające problematyki sportu to:

Umowa, Nairobi z 1981r w sprawie ochrony symboliki olimpijskiej,
Konwencja, Strasburg z 1985r Europejska konwencja w sprawie przemocy i
ekscesów widzów w czasie imprez sportowych, a w szczególności meczów piłki
nożnej,
Konwencja ONZ z 1985r konwencja przeciw apartheidowi w sporcie,
Konwencja, Paryż z 2005r o zwalczaniu dopingu w sporcie,
Konwencja, Strasburg z 1985 o zwalczaniu dopingu w sporcie,
Dodatkowy protokół do konwencji antydopingowej, Warszawa 2002.

Prawodawstwo UE w zakresie sportu także nie jest rozbudowane. Prawo
pierwotne zawiera Deklarcję w sprawie sportu (deklaracja nr 29)[1] stanowiącą część Traktatu
Amsterdamskiego[2]

Najważniejsze akty prawa wtórnego to:
Decyzja Rady z 2002r dotycząca bezpieczeństwa w związku z meczami piłki
nożnej o charakterze międzynarodowym (dotyczy pracy i współpracy policji
celem zapobiegania patologii w trakcie imprez)

Rezolucje
Biała Księga na temat Sportu[3]
Oraz dokumenty związane z Białą księgą na temat sportu[4]:
-         Opinia Komitetu regionów z lutego 2008 na temat Białej księgi,
-         Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomicznego-Społecznego na temat
Białej księgi.
-         Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie Białej księgi na
temat sportu[5]

Niektóre z w/w dokumentów przywołując "europejski model sportu" w zakresie
struktury i zarządzania podkreślają, że zasadą jest samostanowienie oraz
autonomia podmiotów reprezentackich w połączeniu z przestrzeganiem prawa
krajowego i wpólnotowego. Jednocześnie podkreśla się, że w sytuacji gdy
sport jest przedmiotem działalności gospodarczej mają do niego zastosowanie
przepisy wspólnego rynku dotyczące głównie konkurencyjności, swobody
przepływy, zakazu dyskryminacji, itp. Orzecznictwo europejskie uwzględnia
specyfikę sportu ale podkreśla, że specyfika nie może stanowić podstaw do
wyłączenia spod obowiązywania prawa powszchnego.

Specyfika struktury sportu w wybranych krajach[6]:

1.. Francja
Model państwa silnie scentralizowanego ma swoje odbicie w zarządzaniu
sportem. Francja ma liczne regulowania prawne odnoszące się wyłącznie do
sportu pomimo braku takich zapisów w samej konstytucji.. Obecny system jest
ukształtowany na podstawie ustawy z 1984r gdzie ugruntowano publiczny
charakter federacji sportowych. Nowa ustawa z 2000r nie wprowadziła
istotnych zmian. Sport ma charakter publiczny a władza ma wiele narzędzi
administracyjnych dla zarządzania sportem. W 2003r. wprowadzono zmiany
pozwalające posiadać federacjom sportowym organizacji zarobkowych jako
organizacji sportowych. Model ten nazywany jest modelem
interwencjonistycznym. Głównym zarządzającym są organizacje rządowe, które
część swoich uprawnień przekazują organizacjom pozarządowym (federacjom
sportowym) oraz innym podmiotom publicznym niższego szczebla. Na szczeblu
rządowym odpowiedzialnym jest za sport Ministerstwo Młodzieży, Sportu i
Zdrowia. Sportowcy wyczynowi wspierani są przez Narodowy Instytut Wychowania
Fizycznego. Struktury pozarządowe mają charakter skonsolidowany i
skonfederowany. Ruch sportowy na szczeblu narodowym konsolidowany jest przez
Francuski Narodowy Komitet Sportowy i Olimpijski. Dyscypliny sportu
reprezentowane są przez 87 federacji narodowych w czterech kategoriach:
-         federacje dyscyplin olimpijskich
-         federacje dyscyplin nieolimpijskich
-         federacje sportu szkolnego i uniwersyteckiego
-         federacje realizujące cele religijne, socjalne, kulturalne poprzez sport.
Ministerstwo Sportu zatrudnia około 7000 urzędników z czego około 2000 to
trenerzy pracujący w federacjach a opłacani przez państwo.

2.. Włochy
Organizacja sportu opiera się na autonomicznym ruchu sportowym. Państwo ma
jedynie wspierać sport oraz tworzyć warunki do jego uprawiania. W
konstytucji Włoch nie ma regulacji związanych ze sportem, ale jest wiele
regulacji ustawowych określających struktury organizacyjne działalności
sportowej opartej na organizacjach pozarządowych. Całą odpowiedzialność za
zarządzanie sportem ponosi Włoski Narodowy Komitet Olimpijski. Włoszech
żadne ministerstwo nie miało w swoim zakresie spraw związanych ze sportem do
roku 2007. W roku 2007 powołano Ministerstwo Sportu mające nadzorować
działalność Komitetu Olimpijskiego, który jest organizacją pozarządową
koordynująca na szczeblu centralnym ruch sportowy. Komitet ma prawo
uznawania i udzielania prawnych rekomendacji dla poszczególnych federacji
sportów zarówno dyscyplin olimpijskich jak i nieolimpijskich. We Włoszech
istnieje ponad 40 federacji dla poszczególnych dyscyplin sportu, szesnaście
federacji dyscyplin nieolimpijskich o niższym statusie oraz 14 innych
organizacji odpowiedzialnych za promowanie sportu.

3.. Zjednoczone Królestwo
Podstawowym instrumentem zarządzania sportem w Zjednoczonym Królestwie jest
finansowanie oraz stosowanie innych bodźców motywujących zamiast nakazów i
zakazów prawnych. Państwo nie posiada konstytucji ani także "prawa
sportowego". Umiejscowienie sportu w prawie ma charakter zwyczajowy, bądź
zawarte jest w aktach prawa lokalnego lub aktach prawnych samych organizacji
sportowych (np. statut). Działania państwa związane ze sportem nie są
regulowane aktami prawnymi ale dokumentami określającymi kierunki działań
państwa w poszczególnych sektorach. W 2001 roku rząd brytyjski w jednym z
takich dokumentów stwierdził, że nie jest rolą państwa zajmować się sportem.
Sport należy do indywidualnej działalności obywateli którą podejmują w celu
osiągnięcia sukcesów sportowych. Odpowiedzialnym za tworzenie warunków do
takiej działalności (za takie warunki uznaje się tworzenie odpowiedniej
infrastruktury sportowej) są kluby sportowe, władze lokalne, ciała
zarządzające sportem, rząd. Akty prawne są tworzone w celu wspomożenia
rozwoju sportu w tym aspekcie oraz określić zasady współdziałania
poszczególnych podmiotów. Na szcseblu centralnym za sport odpowiedzialny
jest Departament Kultury, Mediów i Sportu w którym istnieje Gabinet Sportu.
Plitykę rządu wdraża UK Sport. W poszczególnych krajach UK istnieją Rady
Sportu. Na szczeblu centralnym istnieją dwie organizacje koordynujące
działalność sportową:
-         Centralna Rada Rekreacji Ruchowej reprezentuje około 270
narodowych organizacji reprezentujących poszczególne dyscypliny sportu oraz
środowiska sportowe,
-         Brytyjskie Stowarzyszenie Olimpijskie o dośc specyficznej
strukturze.
Funkcjonuje ponadto Brytyjskie Forum Sportowe mające na celu ulepszanie
koordynacji i współpracy w całym ruchu sportowym. W UK funkcjonuje około 90
dyscyplin sportu zarządzanych przez około 400 różnych organizacji. Do tego
dochodzi duża liczba organizacji pozarządowych non-profit nakierowanych
swoim działaniem na sport.
Brak jest uregulowań o charakterze prawnym zabraniającym powstawanie więcej
niż jednej federacji dla danej dyscypliny sportu.

4.. Niemcy
Niemcy są państwem federacyjnym w którym kraje związkowe mają stosunkowo
dużą autonomię. Prawo ma wyraźnie rzymskie korzenie. Rola państwa opiera się
na subsydiarności. Sport jest uznany za bardzo ważny czynnik rozwoju i
kształtowania społeczeństwa. Federacje sportowe posiadają bardzo dużą
autonomię. Konstytucja niemiecka nie zawiera regulacji odnoszących się
wprost do sportu. Nie ma też prawa sportowego na poziomie federacyjnym.
Niektóre landy (kraje związkowe) posiadają lokalne prawo sportowe. Federacje
sportowe działają na podstawie niemieckiego kodeksu cywilnego. Na poziomie
federalnym za sport odpowiedzialne jest Ministerstwo Spraw Wewnętrznych.
Powołano także stałą konferencję ministrów odpowiedzialnych za sport w
rządach krajów związkowych (najczęściej ministerstwa edukacji). Podstawowe
relacje pomiędzy federacjami sportowymi a rządem federalnym oraz rządami
lokalnymi oparte są na autonomii federacji sportowych, współpracy pomiędzy
federacjami a rządem (rządami) oraz subsydiarności państwa wobec sportu.
Istnieją dwie organizacje pozarządowe koordynujące sport w kraju:
-         Niemiecka Konfederacja Sportu koordynująca sport niezależny oraz
-         Niemiecki Komitet Olimpijski reprezentuje ruch olimpijski na
arenie międzynarodowej
Na poziomie federalnym funkcjonuje 57 federalnych organizacji sportu dla
poszczególnych dyscyplin.
Prawo powszechnie obowiązujące nie ingeruje w liczbę federacji sportowych i
dopuszcza istnienie więcej niż jednej federacji w danej dyscyplinie sportu.

Podsumowanie:
Można przyjąć iż istnieją trzy modele zarządzania sportem w Unii
Europejskiej:
-         model państwowy - charakterystyczny dla państw dawnego bloku
wschodniego oraz Francji,
-         model rynkowy - ukształtowany przez liberalny system gospodarczy
spotykany głównie w Zjednoczonym Królestwie (poza Europoą najbardziej
zbliżony do systemu brytyjskiego jest system amerykański)
-         model społeczny (woluntarystyczny) - charakterystyczny dla krajów
o wysoko rozwiniętej demokracji oraz społeczeństwie obywatelskim jak Niemcy
oraz Szwecja, Dania, Finlandia, itp.

Model społeczny przedstawiony na przykładzie Niemiec jest najbliższy
postulatom wyrażonym w dokumentach EU związanych ze sportem oraz postulatach
Białej Księgi na temat sportu.
--------------------------------------------------------------------------------

[1] Treść deklaracji: Konferencja podkreśla społeczne znaczenie sportu, w
szczególności jego rolę w kształtowaniu tożsamości i jednoczeniu ludzi.
Dlatego Konferencja zachęca organy Unii Europejskiej do konsultowania się ze
stowarzyszeniami sportowymi przy rozpatrywaniu ważnych kwestii dotyczących
sportu. W związku z tym, należy szczególnie uwzględniać specyfikę sportu
amatorskiego.

[2] Traktat zmienił Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające
Wspólnoty Europejskie aby przygotować się na rozszerzenie o państwa Europy
Środkowo-Wschodniej. Dalsze zmiany wprowadził Traktat Nicejski.

[3] Biała Księga jest dokumentem, który prezentuje deklarowaną politykę i
zamierzenia legislacyjne Komisji Europejskiej w danej dziedzinie. Zielone
Księga jest dokumentem przedstawiającym możliwe rozwiązania dotyczące danych
problemów poddając je jednocześnie pod publiczną dyskusję

[4] W samej białej księdze w rozdziale 4 Organizacja Sportu czytamy: " W
debacie politycznej na temat sportu w Europie często przywiązuje się dużą
wagę do tak zwanego "europejskiego modelu sportu". Komisja uważa, że należy
propagować pewne wartości i tradycje europejskiego sportu. Jednakże w
obliczu różnorodności i złożoności europejskich struktur sportu uważa, że
próba określenia jednego modelu organizacji sportu w Europie jest
nierealistyczna."

[5] Rezolucja powołuje się na inne akty m.in. Traktat z Lisbony (w trakcie
ratyfikacji) oraz kilka innych rezolucji..

[6] Na podstawie: Jolanta Żyśko, Zmiany we współczesnych systemach
zarządzania sportem wyczynowym w wybranych krajach europejskich, oraz
materiałów własnych.