Nie od dziś wiadomo, że jakość idzie w parze z ceną. Oczywiście, są usługi czy działalność, które oferowane za niską cenę mogą oferować wysoką jakość, ale z pewnością nie dotyczy to czarteru jachtów morskich.

Przy niskich cenach czarteru i wysokich, corocznych kosztach odtworzeniowych wartości jachtu, i uzyskania wszystkich certyfikatów ten warunek jest po prostu niemożliwy do spełnienia. W dodatku jacht tani oznacza najczęściej jacht po prostu stary! A więc jacht nadający się do generalnego remontu i wymiany wielu elementów. Z braku pieniędzy (bo tanie czartery) naprawy odbywają się po prostu w drodze łataniny i uzupełniania tego, co się już nie da naprawić. O takich jachtach głośno jest w internecie czy na forach dyskusyjnych. Oczywiście, nie każdy je czyta, ale od organizatora rejsu czy kapitana jachtu wymagałbym nieco szerszego spojrzenia na kwestię czarteru czy wybór jachtu, tym bardziej że jachtów morskich jest w Polsce tak niewiele!!! O każdym jachcie można dowiedzieć się dokładnych szczegółów! Czy na wycieczkę samochodem do Włoch wybierzemy 5-letniego mercedesa czy 10-letniego poloneza? Chyba nikt by się nie zawahał przed wyborem, prawda?
Dlaczego więc polscy żeglarze ciągle czarterują stare trupy, jednocześnie w Chorwacji czy Grecji wypożyczając nowe lub prawie nowe jachty za normalne rynkowe pieniądze? Dlaczego myślą, że na Bałtyku powinno się pływać za pół darmo? To jest pierwsze, podstawowe pytanie!

Oczywiście, czarterobiorca, nie musi śledzić losów jachtu i jego stanu w internecie. Wynajmując jacht od armatora ma prawo oczekiwać, iż otrzyma jacht w pełni sprawny i zgodny z ofertą. W swoich rozważaniach piszę jednak o stanie faktycznym i przyczynach danego stanu rzeczy, nie o obowiązkach stron.

Jest naturalnie możliwe wyczarterowanie jachtów J-80 spełniających wysokie standardy. Takim przykładem może być chociażby s/y „Gerlach”, którego kilka lat temu cena czarteru za tydzień dochodziła do 9 tysięcy złotych. Z pewnością armatorzy „Gerlacha” byli w stanie utrzymywać jacht w stanie niepogorszonym i oferować go w kolejnym sezonie w równie doskonałym stanie! Niektórzy internetowi dyskutanci krytykowali owe ceny, porównując je do cen innych jachtów tej klasy (nazw z litości nie wymienię), o połowę lub 2/3 niższych.
Czy taka niska cena naprawdę nie budzi zdziwienia Czarterobiorcy? Niska cena czarteru jachtu powinna skłonić nas do refleksji i do zastanowienia się, czy na pewno wiemy co robimy!

Drugi problem to standard jachtów. Skoro utrzymanie roczne utrzymanie drewnianego opala albo J-80 kosztuje tyle samo, lub nawet więcej, co Bawarii, Delphii, czy Janmora 33, to z założenia czarter powinien kosztować tyle samo!!! A opala czy j-80 od Delphii dzielą lata świetlne!

Inne są też oczekiwania żeglarzy (choć jak się okazuje nie wszystkich). A żeglarze dziś chcą, szczególnie pływając z dziećmi czy rodzinami jachtu z 3-4 kabinami, łazienki z prysznicem a nie piętrowych koi na dziobie i koi za zasłonką nad kanapę w mesie! Nie wspominam już o platformie kąpielowej czy pontonie. I nie chodzi tu o wyśmiewanie amatorów „mydelniczek”. Nikt za taki drewniany jacht czy J-80 nawet w dobrym stanie nie zechce zapłacić tyle samo co za Bawarię. Wspomniany Gerlach, na przykład, miał dwie 2-osobowe kabiny na rufie, i dwie zamykane kabiny w części dziobowej, co w sposób zdecydowany zwiększało komfort i intymność załogi. Dlatego ratunkiem dla armatorów większości starszych polskich jachtów jachtów jest robienie rejsów „stażowych” lub obniżanie cen. I kółko się zamyka...

Stawiam również tezę, że niektórzy czarterobiorcy świadomie czarterują takie tanie jachty, tak naprawdę zdając sobie sprawę z ich „zapyziałości” i ich złego stanu. Jeśli jednak się coś podczas rejsu stanie podnoszą wrzawę w internecie i grożą sądem armatorom.

Ciekawym zjawiskiem jest także przykład starych jachtów klubowych, które są jednak zadbane i w dobrym stanie technicznym. Co wyróżnia te jachty? Przeważnie to, że czarter tych jachtów odbywa się wyłącznie z przedstawicielem klubu na pokładzie jako kapitanem (lub członkiem załogi czy bosmanem). Taki przedstawiciel klubu, nawet jako członek załogi, jest zwykle przez większość załóg niepożądany – bo, po pierwsze, patrzy na ręce załodze, zwraca uwagę na dbałość o jacht, skutecznie ogranicza szaleństwa imprezowe, ryzykowne manewry i forsowanie jachtu. Jest także świadkiem awarii, dzięki czemu na miejscu może rozsądzić, czy powstała ona wskutek winy załogi czy z przyczyn obiektywnych. Potrafi także dokonać bieżących napraw czy zdecydować szybko o zakupie potrzebnej części. Na ogół zna doskonale jacht i funkcjonujące na nim „patenty”.

Byłem osobiście świadkiem sytuacji, gdy na takim jachcie podczas rejsu silnik odmawiał posłuszeństwa. Po przyjeździe pływającego na nim stale członka klubu, który dołączył do załogi, problemy z silnikiem natychmiast się skończyły. On po prostu wiedział jak go „startować”, i jak na bieżąco go konserwować.
Jaki z tego wniosek? Stary jacht nie nadaje się po prostu do klasycznego czarteru. Minęły też czasy kapitanów-szkutników, którzy podczas rejsów przeprowadzali remonty i naprawy.

Oczywiście żaden właściciel jachtu (przeważnie klub) nie napisze przecież w ofercie, że jego jacht jest w takim sobie stanie (delikatnie mówiąc). I na tym, moim zdaniem, polega przede wszystkim wina klubów czy armatorów takich jachtów, że fałszywie informują potencjalnych klientów o stanie jachtu. Nie wszyscy jednak. Ostatnio zadzwoniłem do pewnego klubu pytając o czarter jachtu J-80. Po dłuższej rozmowie, gdy szef klubu dowiedział się że pływać będą na nim osoby indywidualnie zapisywane, w rejsach organizowanych przez biuro turystyczne, powiedział że... odradza mi czarter bo jacht „nie zapewnia odpowiedniego standardu” i ma... „słaby” silnik!!! W sumie chylę czoła przed takim podejściem, ale ten jacht chodzi w normalnych czarterach!

Dopóki będzie popyt na tanie czartery, dopóty będzie istnieć podaż. Bo gdyby tak nagle wyremontowano wszystkie te kiepskie jachty, zamontowano w nich super wyposażenie i infrastrukturę, przebudowano wnętrze to okazałoby się, że spora część polskich żeglarzy po prostu nie mogłaby żeglować a jachty prawdopodobnie stałyby w portach częściej niż teraz! Jeśli więc ktoś chce mieszkać i pływać w chlewiku, to po co mu tego zabraniać? Powinien jednak być tego świadomy. Zmiany natomiast powinien wymusić rynek i powoli takie zjawiska występują.

Dobrym przykładem są Wielkie Jeziora Mazurskie, gdzie takie prawidła rynkowe zadziałały. Ile jest firm czarterowych, ktora wypożyczają oriony, nashe, maki 707 czy venus? Niewiele, bo po prostu nie ma już na takie jachty chętnych!!!

Reasumując:
1. Sporo polskich jachtów nie spełnia podstawowych standardów oczekiwanych przez żeglarzy (kabiny wc z prysznicem, dwie-trzy-cztery 2-osobowe kabiny, nowoczesne rozwiązania techniczne)
2. Jednocześnie na rynku pojawiły się jachty oferujące dobry standard (Bavarie 38, Delphie).
3. Stare polskie jachty wymagają takich samych rocznych nakładów jak nowe Bavarie czy Delphie.
4. Za takie stare jachty armatorzy nie są w stanie uzyskać odpowiedniej ceny za czarter.
5. Powoduje to stopniową degradację takich jachtów.
6. Armatorzy nie do końca rzetelnie informują czarterobiorców o faktycznym stanie jachtów.
7. Czarterobiorcy czarterując podejrzanie tanie jachty powinni zastanowić się, jaki jest ich stan i jakie może to powodować konsekwencje.
8. Czarterobiorcy często świadomie czarterują tanie jachty, chcąc wydać mniejsze środki na rejs, mimo iż zdają sobie sprawę ze złego stanu jachtu.
9. Generalnie większość starych polskich jachtów nie powinna być czarterowana bo jest w złym stanie technicznym lub podczas czarteru wymaga indywidualnej obsługi, którą może zapewnić stale pływający na jachcie bosman lub kapitan.

Zbyszek Klimczak proponuje bank danych z czarną listą złych jachtów. Ja postuluję coś wręcz odwrotnego! Bank danych o polskich jachtach, które można polecić do czarteru!

Pozdrowienia, Piotr Salecki